COVID-19 HAKKINDA HAYVAN DOSTLARININ BİLMESİ GEREKENLER

Tüm dünyayı etkisi altına alarak insanları sosyal hayattan koparan yeni tip koronavirüs, evcil hayvanların yaşamlarını da olumsuz yönde etkiliyor.

 Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Veteriner Fakültesi bu zorlu süreçte koronavirüs ve evcil hayvanlar hakkında bilinmesi gereken bazı bilgileri paylaştı. COVID-19 nedir?  Koronavirüsler (CoV), bir RNA (ribonükleik asit) virüs ailesidir. CoV enfeksiyonları hayvanlarda ve insanlarda yaygındır. Bazı CoV suşları zoonotiktir, yani hayvanlardan insanlara bulaşır, ancak birçok suş zoonotik değildir.  Yeni Koronavirüs (COVID-19), ilk olarak Çin’in Hubei Eyaleti Wuhan Şehrinde Aralık ayının sonlarında solunum yolu belirtileri (ateş, öksürük, nefes darlığı) gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından salgın olarak ilan edilen bir virüstür.   COVID-19'a neden olan CoV, Uluslararası Virüslerin Taksonomisi Komitesi (ICTV) tarafından SARS-CoV-2 olarak adlandırılmıştır. Virüs, ayrıca "COVID-19 virüsü" veya "COVID-19'dan sorumlu virüs" olarak da ifade edilebilir. COVID19, virüsün neden olduğu hastalığı ifade eder. Hayvanlar, insanlardaki COVID-19'dan sorumlu mudur?  COVID-19'un baskın bulaşma yolu insandan insana doğrudur. COVID-19'un mevcut yayılması, insandan insana bulaşmanın bir sonucudur.  Mevcut kanıtlar, COVID-19 virüsünün bir hayvan kaynağından ortaya çıktığını göstermektedir. Genetik sekans verileri, COVID-19 virüsünün Nalburunlu yarasa popülasyonlarında bulunan diğer CoV'in yakın bir akrabası olduğunu ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, bugüne kadar, COVID-19 virüsünün kaynağını tanımlamak veya hayvanlardan insanlara (bir ara konakçı yolu ile) bulaşma yolunu açıklamak için yeterli bilimsel kanıt yoktur. Hayvanlara COVID-19 virüsü bulaşabilir mi?  Artık COVID-19 virüs enfeksiyonu insan popülasyonunda yaygın olarak dağıldığına göre, bazı hayvanların enfekte insanlarla yakın temas yoluyla enfekte olma olasılığı vardır.   Farklı hayvan türlerinin COVID-19 virüsüne duyarlılığını daha iyi anlamak ve duyarlı hayvan türlerindeki enfeksiyon dinamiklerini değerlendirmek için çalışmalar devam etmektedir.  Şu anda, insanlar tarafından enfekte edilen hayvanların COVID-19'un yayılmasında rol oynadığını gösteren kanıt yoktur. İnsanlardaki salgın, kişiden kişiye temas ile olmaktadır.  Bu nedenle, evcil hayvanların refahlarını tehlikeye atabilecek önlemler almanın bir gerekçesi yoktur.  Evcil veya diğer hayvanların COVID-19 ile hasta veya şüpheli insanlarla yakın temas halinde olduğunda ne gibi önlemler alınmalıdır?  Şu anda, hayvanların COVID-19 hastalığında önemli bir bulaşma kaynağı olarak rol oynadığına dair bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır. Bununla birlikte, hayvanlar ve insanlar bazen hastalıkları (zoonotik hastalıklar olarak bilinir) paylaşabildikleri için, yine de COVID-19 ile hasta olan kişilerin, evcil ve diğer hayvanlarla temasının sınırlandırılması önerilir.  Genel olarak sağlıklı hayvan sahipleri hayvanlarını severken, dokunurken ve bakımlarını yaparken, her zaman temel hijyen kurallarını uygulamalı ve önlemlerini almalıdırlar.   COVID-19 ile hasta olan hayvan sahipleri evcil hayvanlarıyla yakın temastan kaçınmalı ve hayvanlara yönelik bakımlar evde başka bir kişi tarafından yapılmalıdır. Evcil hayvanlarına bakmaları gerekiyorsa, iyi hijyen uygulamalarını sürdürmeli ve bir yüz maskesi takmalıdırlar.