HİTİTLERİN MERKEZİ (Hattuşaş )

Bu yaz gideceğim yerlerden biri Allah nasip ederse Hattuşaş Antik Kenti. Hattuşaş, 1986 yılında UNESCO Dünya Mirasları listesine dâhil edilmiş.

 Hattuşaş Çorum'un Sungurlu ilçesinin güneydoğusunda Boğazkale ilçesinin 4 km doğusundaymış. Hitit İmparatorluğunun başkenti. İlk sahipleri olan Hattiler tarafından “Hattuş” olarak adlandırılıyormuş. Hitit egemenliğine geçtikten sonra “Hattuşa” adını almış.Orada göreceklerimiz; Büyük Kral IV. Tudhaliya dönemine ait olan kalıntılar. Bu kalıntılarda, tapınaklar, kraliyet konutları ve surlar bulunuyormuş. Kültürel miraslarıyla, Kurdukları şehirlerle, Kaleler, kuleler, mabetlerle Anadolu kültür medeniyetini oluşturmuşlar. Birçok ilkleri yapmışlar. Anadolu'nun ortasında, M.Ö. 1650 ile 1200 arasında dünyanın en büyük imparatorluklarından biri Hititler.Yaşadıkları dönemde Hititler bugünkü hukuk düzeninin temelini oluşturmuşlar. Hala tartışılan kadın erkek eşitliğini yaşamlarına geçirmişler.  Hititlerin (Eti) Yazı Dili ve Edebiyatı Dilleri; Hititçe -  Hint-Avrupa dil ailesine mensupmuş. Hititler’de dinsel konularda Luvca kullanmışlar. Asur - Akadça yazısını da kullanmışlar. Hiyeroglif’ adı verilen kabartma yazıları kullanılmışlar. Hurice, yazışma dili olarak kullanılmış. Hititlerin bin Tanrıları varmış. Onların tanrı inanışları enteresan. Hititliler, en ziyade Fırtına Tanrısı olan Teşup’a tapınırlarmış.  Anadolu’ya küçük gruplar halinde Kafkaslardan geldikleri tahmin ediliyor. Kızılırmak çevresinde devletlerini kurmuşlar. Hattuşaş (Boğazköy) başkentleri. Hititler Dünyada bir ilki gerçekleştirmişler. Bu nasıl olmuş? Hititliler Suriye’yi ele geçirmek için Mısırlılarla savaşmışlar.Bu savaşın sonunda iki devlet arasında Kadeş Antlaşması imzalanmış. Tarihe dikkat edin lütfen M.Ö 1280 Barış anlaşmasının aslı kayıpmış.Bu anlaşma gümüş plakalara kazılıymış. Mısır’daki Tapınakların duvarlarına da bu metin kazılıymış. Boğazköy’de kül tabletlere de…Bu kil tabletler İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenmekteymiş. Hititler de inanması zor olan yapılanlar da var.   İlk Demokrasi Denemesi  Hitit kentlerinde yaşlılar meclisi var. Kent kralları ya da valileri bu meclisi bir çeşit danışma meclisi gibi kullanarak karar alıyorlarmış. Başkent Hattuşa'da ise bir Soylular Meclisi varmış. Bunun adı Panku. Panku, Hititçede "hepsi", "hep birlikte"demekmiş. Panku hem yasama organı hem de yargı organı olarak çalışıyormuş. Kral ailesinin yargılanması da bu mecliste yapılıyormuş. Kralların veliaht prensleri belirlerken Panku'ya danışılırmış. Kadın Hakları  Hititler, kadın hakları konusunda hiçbir Ortadoğu ülkesine benzemeyen bir yapıya sahipmiş. Hitit Kraliçeleri "Büyük Kraliçe", Egemen Kraliçe" gibi unvanlar taşıyormuş. Hitit Kralıyla eşit hükmetme yetkisine sahipmiş. Başrahibe unvanı da taşırmış. Kralla yâda yalnız dinsel törenleri yönetirmiş. Kralın Başkentte bulunmadığı zamanlarda kararları o mühürlermiş. Hitilerde kararların altında Kralın mührünün yanısıra Kraliçenin mührü de basılırmış.  Hitit talimatnamelerinden aktarıyorum. "Eğer bir kimse bir kadın ile birlikte olacaksa, o tanrıların ibadetini ne şekilde düzenlerse ve tanrıya yiyecek ve içecek ne şekilde verirse, kadının yanına da aynı şekilde gitsin."   Hititler nasıl yıkılmışlar dediğimizde birçok anlatılar ortaya çıkıyor. Kısa kısa değinirsek: Anadolu’daki huzursuzlukların ve ülkedeki kıtlığın baş göstermesi, Kral’a olan inancını yitirmesi, Batı denizlerinden gelen istilacılar tarafından yıkıldığı. Son Kral döneminde Aristokrasi’de baş gösteren çatışmalar, Bölgede yapılan savaşlar…Neticede; M.Ö 1200 yılında Anadolu’ya gelen Frigyalılar tarafından yıkılmış İnşallah giderim orada resimler çeker daha detaylı yazarım.