3 Mayıs 1873 ‘ün gecesi. Osmanlı Ispartası’ nın Belediye Başkanı Tamer bey erkenden yatar. O geceki rüyasında Ispartalı soy akrabalarından dede ve torununu bir arada görür ve konuşurlar. Bu akraba soyundan olanlar: Fatih Sultan Mehmet’ e hocalık yapmış, sevgisini kazanmış Abdülkadir Efendi (sakalı ve uzun saçları kınalıdır) ve torunu Kınalızade Ali Çelebi’ dir. Torun Kınalızade Ali Çelebi’nin elinde yazdığı Ahlâk-ı Alâî isimli (İnsandaki Ahlâk Değişikliği) eseri elinde tut maktadır. Rüya da bu görüntü vardır.. Rüyasında: Abdülkadir efendi Belediye başkanı Tamer beye seslenir. ”- Pek yakında Isparta çayı taşkına uğrayacak. Bir çok ev su altında kalacak. Artık çay taşkınlığını öneleme çalışmasının zamanı gelmiştir” der.. Devamla: “Sahip olduğun taşınmaz mallarının içinde ‘kul hakı var’ fikri Isparta ahalisince dillendirilmekte. -Reis efendi, Reis efendi, mallarının bir kısmını ilgililere devret, şahıslardan helallik al! Sattığın taşınmazın bir kısmı ile Isparta çayının bir daha taşkına uğrmamaması için taştan set yapılmasını başlat!. Sonra ileriki yıllarda duvar örülme işinin devamı gelir.. Satıştan elde kalanla kendin Hac’ ca niyetlenmelisin. Yörük Hacılarlıların deve katarlarından bir deve sırtına, Uluborlu dokuma bez çuvalların içine haksızlık yaptığına inandığın konu-komşunun saçlarından bir tutam al. Çuvallara koy. Hicaz sınırlarına götürüp getirmelisin... Her bir tutam saçın kime ait olduğunu anlamak için mintan- larından (gömlek) bir bez parşasını yırtıp belliklemelisin. Hicaz toprağının havasını alan saç tutamlarını dönüşte sahiplerine ver. Saçlarını ellerine aldıklarında Hicaz kokusu nu htiklerinde onlar belki bu şekilde, sana olan haklarını helâl ederler. Isparta eşrafından Fişenkçioğullarından ak sakallı Ömer (kötürüm) den de helallik al.. Kötürümlere karşı kul hakkının Allah katında cezası iki kattır. Onun saçından da bir tutam al Hicaz’a götür-getir. Isparta Rum’ u Bıçkıcı İstavritoğlu’ndan da helallik al! Kocaoğlan Lazaros Efrem Müslim (Müslüman) oldu. Daha önce Öküzbattıdaki Aya Tiyadoros kilisesine ibadete giderdi. Sonra da Masuma Hatun Zaviyesine giderek Kelime-i Şeha det getirmiş. Garibim Rum uşağı: “Hajj, Hajj “diye gece-gündüz sayıklamaktadır. Yörük Hacılarlıların Hac Deve kervanıyla onu da Hac’ ca götür. Müslüman olan bir Rum’u hacca götürmenin Allah katında sevabı da iki kattır.. Mollamehmetoğlu Karasaç Halil’ den de helallik al.. Onun öksüzlerinin tarlasını ekip biçiyorsun hani; unuttunuz mu? Temel (Turan) mahalleli Rum , yoksul , kimsesiz Evne Gelin’ den helallik almalısın. Hicaza gitmeden yardımda bulun. Öküzbattı’ lı Rum İnce Yorgi Dımbıllı (Boyalıoğlu) ‘ya, İyneci (Kurtuluş Mah)mahallesinde bulunan Acem (Ermeni) hanına bitişik bir evlek arsanı bağışla. Nedeninibiliyorsun!. Dere mahallesinden Rıfatiye Mektebi bitişiğindeki bağ, Tavas Çeşmesi ‘ne yakın Düldülayağındaki kestaneliklerini Mevlevî dergâhına bağışla. Kestaneli sokakdaki Ermeni okulu yanındaki Gavur Pınarı arkasındaki sıralı kavakları Kavaklı camiye bağışla ki çatısı akmakta, yeniden çatı yapsınlar. (Söz konusu Kavaklı (Abdi Paşa-Peygamber) Camii’si için Belediye Başkanı Tamer bey çok sayıda kavak hibe edilmesinin ardımdan bu camimizin adı Kavaklı camii olarak anılmaya başlanır) Karaağaç mahalleli Midiloğlu Karakadir, Doli yerindeki bahçan seni ömür boyu besler.. Sonra sana Hac yani Hicaz nasip olacaktır” der. Kınzalı zade ve dedesi kaybolurlar. Bunun üzerine Belediye Başkanı 1874 deki Isparta çayının taşkınlığını önlemek, sermayesi-nin taş duvar yapımı için bağışlar. Dört ay sonra da Belediye başkanı Tamer bey Belediye başkanlığından istifa etmek için Mutasarrıf vali Hasan Mazhar paşanın makamına çıkar başkanlıktan çekilir. Geçen sene(1872) komşunz Burdur kazası Isparta’dan koptu. Kendi başına kaldı. Isparta ile aralarında ikilikler var. Ama barışiçin Allah adına Isparta eşrafından Süldürzade İsmail Ağa Burdur’ geldi. “Ayrılık gayrılığın bir işe yaramayacağını,birlikten güç doğsun” dedi ve Burdur hacıkervanları Isparta’ya gelerek beraberce Hac’ca doğruyol alacakları barışını Süldürzade sağladı.hayrola! Ayrıca süldürzade Burdur Hacı kervanının Şaki (Eşkıya) Bucaklı Koca Beynak oğlu Mehmet çetesinin zarar vermemesiiçin Süldürzade İlahus-Burdur yolu güzergahına Jandarmatakviyeli sivil silahlı koruyucular gönderecek. 1875 in Hac mevsiminde bir çuval kesilmiş mağdurların saç torbası, kendine, eşyasına ait yörük Hacılarlılar deve katarın dan yedekleriyle birlikte 23 develik eşya ile Hac’ca niyetlenir. Burdur hacılarıyla birlikte yanında yardımcı olarak da “Hajj Hajj “ diye Hac’ ca gitmek için can atan, henüz Müslüman olmuş Isparta Rum’ u Kocaoğlan Lazaros Efrem’de vardır. (Kaynak: Atina Ispartalı Rum Torun Neo Lonia bölgesinde oturan Haci Hıristo Delibaş 2016) (Yazının devamını önümüzdeki günlerde okuyacaksınız.) Araşrtm: Bayram AYGÜN: Emekli Öğretm-Köşe yazarı 2018-Isparta