Isparta'da yaşayan bir yurttaş, Isparta Belediye Meclisi'nin cadde, sokaklardaki otoparkların ücretli olmasına ilişkin kararının iptali, yürütmesinin durdurulması için İdare Mahkemesi'ne yaptığı başvuru Belediye’nin isteği dışında sonuçlanır. Mahkemelere gitme hakkı her yurt taşın anayasal hakkıdır. Mahkemelerin kararlarına da saygılıyız. TBMM’den yeni bir yasa “hukuk reformu” Meclis Genel Kurulu” nda erozyona uğramazsa; halkla, kurumlarla vatandaşları karşı karşıya getirme gibi görüntü ve iddiaların sonlanması pek yakındır diye düşünüyorum. Şubat ayı içinde görüşülüp kanunlaşması bekleniyor. Bu tür hak aramalar Ombudsman “arabulucu” marifetiyle olacak. Hazırlanan yasa bu! Benim asıl söylemek istediğim başkadır. Belediye sınırları içindeki cadde, sokakların uygun olanlarının otopark hale getirilme çalışmaları günümüzde zorunlu hale geldiğini, bunu “ücret alınıyor” konumundan farklı düşünmenin daha uygun olacağı kanaatini taşımaktayım. Geçtiğimiz yıllarda Uzakdoğu’ya yaptığım üç aylık araştırma, inceleme gezimde bu konu hakı ndada incelemelerim oldu. Yeni Zelanda, Kore- Seul, Avustralya bölgelerindeki durumu çok merak ediyordum. Uzakdoğu söz konusu ülkelerin gelişmiş ülkeler olduğunu, yurttaşlarının her açıdan rahatı için uğraş vermede başarılı olduklarını hepimiz biliyoruz. Yurttaşlarının daha da huzuru için bu ülkelerde de “ücretli otopark” projesinin uygulandığını söylemeliyim. Avustralya Kıtası Victoria eyalet başkenti Melbourne kentinde bu mesele hakkında inceleme lerim oldu. Fotoğraflarda da göreceğiniz üzere; geçtiğimiz yıllarda bu konuyu Melbourne Büyük Şehir Belediyesi ele almış. “Sadece ücret alınsın” şeklinde değil; araç park sıkıntısının çözümü yönüyle de konu düşünülmüş olduğunu gördüm. Uygulamalarında da başarılılar. Gerek Melbourne gerekse Yeni Zelanda, Kore- Seul Büyük şehirlerinde yerel mahkemelere itirazlar olacağı düşünülmüş. Ama yerel ve eyalet mahkemelerinin devrin şartları durumuna göre şehirlerin otopark sorunlarının yeni projelerle çözümlenmesi düşünülmüş, yorumlanmış. İşte Çağdaş Hukuk sistemi bu olmalı. Bireyler veya kurumlar istese de istemese de hukuki kurumlar, mahkemeler yargılama görevlerinin dışında ve öncesinde ilgili kurum ve bireylere hukuki yorumlarını bildirebiliyorlar. “Ücretli Otopark” konusunda da hukuki makamlardan görüş istenmiş. Yerel ve eyalet (üst) mahkemelerinden yorum istenmiş. Hukuk sisteminin geleneksellikten öte, başka bir biçimde, yerel yönetimler projelerinin hukuksal yanını öğrenmek istemişler. Hukukçulardan gelen yoruma göre: Sadece “ücret alınma” veya “otopark sıkıntısı” yönüyle söz konusu cadde, sokakların, alanların belediyece ticari olarak işletilmesinin düşünmenin yeterli olmadığını, daha geniş, çok yönlü düşünmek gerektiğini söz konusu danışılan hukuk birimlerince farklı düşünülmüş, yorumlanmış olduğu araştırma sırasında şahsıma da anlatıldı. Anlıyoruz ki: Gelişmiş ülkelerde Çağdaş Hukuk ‘un taraflara eğitici, tavsiye edici yanının da olduğu anlıyoruz. Ücretli otopark projesinin yurttaşlarının yaşam şartlarına göre daha da uygun olacağı şeklinde uyarıcı, eğitici çağdaş hukuk sistemi yerleşmiş elin ülkelerinde. Yol, cadde, sokak, meydan, benzeri her bir yer hakkında belediye söz konusu ticari otopark olarak işletilmesinin sadece parasal olmadığını anlamış olduk. “Kamu yararı” açısından söz konusu alanlarda belediye adına çalışanlara, işsizlere iş sağlamanın yanında; park yapacak veya parktan sonra hareket edecek araçların diğer araçlara zarar vermemesi açısından çalışanların yardımcı olmaları düşünüldüğü belirtilmiş. Danışılan yerel ve Eyalet mahkeme birimlerinden alınan tavsiye kararları çok ilginç! Ücretli otopark projesinin ilk evresinde bir bilirkişi oluşturulması tavsiyesi yapılır. İlgili yol, cadde, sokak ve alanların asıl kullanım amacının dışında kullanılmasını önlemek için bilirkişi heyetinden görüş alınmış. Bilirkişi heyeti birbirinden bağımsız iki heyetten oluşmuş. Trafik akışına daha da işlerlik kazanacağı, iki bağımsız bilirkişi heyetinin deneyleri ve tatbikatlarıyla sabit olduğu anlaşılır. Çağdaş şehircilik ve trafik planlaması yönüyle, diğer yayaların gezginlikleri, yönünden de daha bir rahatlık sağlandığı yine bilirkişi heyetlerince deney raporlarında belirtilmiş. Yine Trafikten, maliyeden, şehir planlamadan, yurttaşlardan, bölge esnafından, avukatlık bürosundan bu konuda akademik haline gelmiş avukatlardan, Karayolları’ ndan, yerel sivil şehir (varsa) derneklerinden, asayiş şubesinden, benzer ilgili kurum ve alanlardan oluştur ulan bilirkişi komisyonlarının sakin, kalabalık zamanlarında yaptıkları gözlem ve deneyleri, kişisel görüşleri şehir halkının görüşlerine sunulur. Söz konusu yol, alanlardan alınacak ücretin belirli oranının trafik kazalarında mağdur olan lara dernekler aracılığıyla verilmesi, diğer kalan gelirin yine söz konusu yolların daha da güzelleşmesi konularına harcanması (zaman zaman mali denetimlerin yapılacağı)) konusun da tarafsız, birbirinden bağımsız bilirkişi heyetlerince raporla Belediye ‘ye tavsiye edilmiş. Daha sonra söz konusu bilirkişi heyetlerinin tavsiyelerini alan belediye halkın vicdanını rahat latacak kararlar uygulama anında da geleceği yine vatandaşlarına bildirilir. Şehir Kent Konseyi’ nce söz konusu otopark işletmesi hakkında yılda iki kez rapor düzenlenmesi, belediyenin bu kararlara zorunlu uyacağı halka bildirilir. Sadece Avustralya Melbourne’ deki incelemelerimden, gördüklerimi anlatayım kısaca. Fotoğraflarda da görüleceği gibi Avustralya Kıtası Victoria eyalet başkenti Melbourne Büyük şehir Belediyesi işletmeciliğinde Kent Konseyi ve Trafik Kazalarını Önleme derneğinin de yakın gözetiminde işletilmekte olan ücretli otoparkın çalışma şeklinin şehir halkınca çok beğenildiğidir. Hukuki itirazların hiçbir zaman olmadığı şeklindedir. Öfkelerle sonuçlanması beklenen şehrin trafik probleminin ücretli otopark çalışanlarınca sağlıklı yönetildiğini de gözlemledim. Söz konusu şehirde gördüğüm üzere: Ücretli Otopark işletmesi alanlarında çalışacak kişilerin giysi, telsiz ve belirli donanımları olduğu halde park edecek araç için park kolaylığı el kol işaretleriyle sağlanıyor. İlk kırk dakika ücretsiz. Sürücü parktan sonra hareket edeceği işaret le her 200 metredeki görevliye bildiriyor. Yine görevliler sürücünün geldiği zamanki gibi kalkış ında da oto hareketine yardımcı oluyor. Sonraki her yirmi dakikada sürücünün kabul edebile ceği bir ücret her (200 metrede bulunan) otomatik yazılıyor. Sürücünün daha önce trafiğe bildirdiği banka hesabından alınıyor. Avustralya, Yeni Zelanda, Kore gibi gelişmiş ülkelerde hukuk sistemi de o doğrultuda... Çağdaş veya evrensel hukuk buralarda tamamen toplumun yararına olabilmek için akademik deneysel görüşleriyle halkın hizmetinde. Acaba bizdekinden buralardaki hukuk sistemi farklı mı çalışıyor diye hep kendime sormuşumdur. TBMM’ nce görüşülmesi, kanunlaşması beklenen “hukukta reform” haftalardır konuşuluyor. Ekonomi ve hukuk alanında yapılacak reformlar artık şekillenmeye başladı. Anayasada yer alan temel hak ve özgürlüklerin işlerlik kazandırılması, “vatandaşla kurumların karşı karşıya getiriliyor, yerel yönetimlerin, meclislerinin, kendi faaliyet alanlarında hizmet ederlerken ellerinin kollarının idari hukuk kararlarıyla bağlandığı” iddiası, görüntüsünü artık duymayacak, görülmeyecek. Muhtemelen “hukuk reform paketi” TBMM’ nden Şubat’ ta çıkacak. Bu konular da verilmiş, bir üst mahkemelere gönderilmiş dosyalar yasa çıktıktan sonra Ombudsman “arabulucu” kurumlarına iade edilecek... Tabi yasa görüşülürken değişiklik yapılmazsa... Demokrasi ve Bireysel özgürlük, hak arayışı karmaşası ile toplumda onlarca insanın aşına, işine mâni olunduğu görüntüsü veya iddiası, toplumun tüm kesimlerinde yaşanan sıkıntılar İnşallah son bulacak