1870’li yıllarında Isparta ve Burdur’un yönetimi için bir yeni vali atanır. İngiliz Sait Paşa. Çalışkan Vali, Isparta ve Burdur’un kalkınması için geniş, çok yönlü projeler hazırlattırır. Kalkınma planında: Batılı anlamda eğitim-öğretimi seçen Rüştiye (ortaokul) okulları açtırtır. Isparta da, Burdur’ da hiç olmayan şose yollar, tarım, taşımacılıkta kağnı, at arabası yerine makine kullanımına teşvik edlmesi, makineli tarıma geçiş için çalışmalar başlatır.. Kişiler haklarını vazifelerini bilmeleri için Isparta da ilk Hukuk Mektebi açılması.. Hızla yayılan Frengi hastalığıyla savaşmak için de bir sağlık evi kurulması kararlaştırılır. Çiftçiyi, köylüyü, esnafı Ermeni, Rum tefecilerden korumak için Menafi (birazı borç, diğeri yardım) sandıklarının kurulması.. Nihayetinde, Isparta da bir Osmanlı Bankası açılması gibi daha çok parasal planlar yapılır.. Bu iyilikleri unutmayan Ispartalılar Vali beye bir ikinci hanımla evlendirirler.. Bu durum, Osmanlı Ispartası’ nda olağan bir gelenektir.. Enişte Vali bey batı görüşlü İngiliz Sait Paşa, ile Isparta Belediye Başkanı Hacı Mustafa Bey Isparta için güzel çalışmalara girişirler.. Sonradan: Burdur kadısı (Müftü), Belediye Başkan Vekili Hacı Necip Efendi de projeye katılır. Isparta da bir kaymak, yağ, peynir, yoğurt “Borsası” kurmaktır. Kaymak pazarının içine kadar eşek, katır, atların kokularından müşteriler etkilenmesin,başka katır,eşek girmesin diye; (Nasrettin Hoca’ nın mezarı misali) bir de kapı taktırılır. Ancak bir türlü çevresine engel duvar örülemez. İşlek bir Pazardır. O gündür bu gündür, bu bölge KAYMAKKAPI Meydanı adı verilir. 1871’in baharında Isparta Kaymakkapı meydanında, (bugünkü Konak kahvesi, bir süre önce yıkılan, şu anda yeşil alan olan bölgede...) bir Kaymak ve Yağ borsası, pazarı kurulur. İlgi çekmek için, Isparta Valisi İngiliz Sait Paşa, Pazar önünde, katır görünümlü, ayna boncuklarla süslü kır eşeğine ters binerek söz konusu Pazar gelmesi ile birlikte Pazar duası yapılır ve ticarieylem başlar.. Bıkmadan, usanmadan her Pazar sabahı katır görünümlü eşğine binen Vali, Pazar yerinde bir akşam namazı vakti kadar süre içinde eşeğine ters binmiş vaziyette bekler, ara ara gezinti yapar. Kaymak borsasınının açılışını yapar, fiyat tespitinden sonra bir kâse kaymağı alıp vali konağına döner. Eşeğin yuları bir asker tarafından da tutulur. Vali beyin elinde de geniş kaplı, mavi sırçalı, içi kaymak dolu toprak bir kap vardır. Çarşamba günleri Isparta, çevresinden kaymak, yağ üreticilerinin getirdikleri kaymaklar satışa sunulmakta. Cuma günleri de yine Isparta Kaymakkapı meydanı olan kaymak pazarında Burdur kaymak-yağ üreticilerinin ürünleri de pazarlanır. Ayda bir defa da en güzel kaymak yarışması yapılır. Ödül olarak; birinciye, ikinciye, üçüncüye Eğirdir Nis adasında dokunan Boğasa Isparta Yünlüsü kumaşlardan veya Keçiborlu köylerinde (Kozluca köyü) dokunan Isparta Alacası Basma-kumaşlar, astarlarıyla birlikte verilirdi. Her defasında, (Gelendost) Avşar Kazası camızlarından (Manda) üretilen kaymaklar birinci seçilirdi. Yalvaç, Senir, Burdur Çerçin, Isparta Merkez Öküz battı, Karaağaç mahallelilerin ve İslamköylüleri’nin bölgesinden getirilen manda (camız) kaymak, sade yağlar her defasında dereceye girerdi. Isparta Kaymakkapı, Kaymak-Yağ pazarının en iyi müşterileri de Isparta Rum, Ermenisi varlıklı tüccar ailelerdi.Bayram AYGÜN: EmekliÖğretm,Köşe yazarı..