(Çarçur Edilen Hamidoğlu Taşınmazları)
Isparta-Burdur bölgesinin son Hamidoğlu beyidir. Kemalettin Hüseyin Bey. Sonrasında da tüm bölge (1391) Osmanlı’nın eline geçer. Hamidoğlu Beyliği’nin merkezini Eğirdir’den Gönen Manastır bölgesine taşır. Beyliğin toprakları iyice küçülür. Topraklar küçülünce ada ada toprak sahibi şeklinde yaşamını sürdürür Hamidoğlu Hüseyin Bey.
Gönen Yuvacce yaylasında (Gönen Uluborlu arasında geniş yayla) binlerce koyunu vardır. Yayla da çadır-ev yaşamları devam eder. Annesi Kübra Ana söz konusu yaylada yaşamını sürdürür. Bilgi yüklüdür. Çocuk yaştan itibaren İslami eğitimi yanında Felsefe eğitimi de almıştır Kübra Ana. Beyliğin ve oğlunun toprak kaybından dolayı üzülmemektedir. Kafasında beyliğin Osmanlıya tabi olması fikri yatmaktadır.
Tek düşüncesi: 1176’dan, Miryokefalaon savaşlarının üzerinden yaklaşık iki yüz yıl geçmiştir, buna karşın Isparta, Burdur kısmen Antalya havalisi toprakları üzerinde yaşayan konar-göçer halk olsun yerli Rum, Ermeni insanlarının İslamiyet’le tanıştırmaktır.
Beyliğin Topraklarının Osmanlı’ya Katılımı
Hamid Oğulları Hükümeti Bey’i, Başkan’ı Kemalettin Hüseyin Bey bir durumdan çok rahatsızdır. Aynı Türk boy beyliği Karamanlıların aralıksız Isparta topraklarına ara ara tecavüze uğramakta. Bunun üzerine uzayıp giden tecavüzlere bir son vermek için Hüseyin Bey 1357 de Osmanlı Padişahı Muradı – Hüdavendigar’ den yardım ister.
Osmanlı hızla genişler. Kütahya havalisinde bulunan Germiyan Oğulları beyliği de Osmanlı’ ya tabili olur. Kızı Devlet Hatun Osmanlı’ya gelin gelir. Kütahya’nın beyi, Germiyanoğlu hem Osmanlı’ya katılır hem Osmanlı ile dünür olur. Isparta topraklarının da büyük çoğunluğu Osmanlı’nın olmuştur. Bundan dolayı Isparta Süleyman Bey Isparta-Burdur bölgesine yönetici olarak atanır. Isparta da oturduğu mahallenin adı: Germiyan mahallesi adını alır.
Isparta Toprakları Artık Osmanlı Toprakları Olmuştur
Isparta şehrinin bir bölümüyle birlikte Yalvaç, Karaağaç, Beyşehir, Seydişehir, Akşehir ile Burdur’un bir bölümünü ister. Daha da ileri gidilir. 80 bin altın karşılığı Isparta toprakları (Makedon Rumlarına ait dini toprak ve mahalleler hariç) Osmanlı’ya satılır. Hamidoğlu beyi Hüseyin Bey zaman zaman Korkuteli’ nde bazen de Gönen de kendine ait az bir toprak, koyunlarıyla meşgul olur.
Satılan bu yerler Osmanlı Hükümeti tarafından işgal edildikten sonra Kemalettin Hüseyin Bey Isparta’nın Gönen Köyüne çekilerek geri kalan mülkünü ölünceye kadar buradan idare etmiştir.(1391) Isparta’nın Emre, Turan mahalleleri ile Sav Kilise tepesinden Kuleönü ile Isparta Ovası bölgelerinin bir bölümü Ortodoks Makedon Rumlarının elindedir.
İlerleyen yıllarda bu kez Osmanlı sülalesinden Mustafa Çelebi Isparta bölgesinin yöneticisi olarak Isparta’ya atanır. Durduğu mahallenin adı da Isparta Çelebiler Mahallesi olur. Mustafa Çelebi, Isparta Çelebiler Mahallesi’ne adını veren Şehzade 1. Çelebi Mehmed’ in ikinci oğludur. Isparta bölgesinin büyük bölümü Osmanlıların eline geçince Isparta şehrine Çelebiler mahallesine gelerek idareyi eline almak isteyen Çelebi Mustafa Isparta’ya yerleşir. İki yıldan fazla Isparta’da kalan Padişah oğlu şehzade bütünüyle yaşamında hayır işlerine zaman harcar.
Mustafa Çelebi de Isparta bölgesine yarı yerleşik yarı göçer Yörük-Türkmen obaların tamamı İslam’la tanışmamıştır. Konar-göçer obaların bir bölümü halen Şaman inancını sürdürmekteler. Bunun üzerine Isparta –Burdur, Burdur, Antalya Teke havalisi konar-göçer insanların İslamiyet’le tanıştırılmaları için Isparta’da Çelebiler mahallesinde oturan Mustafa Çelebi kolları sıvar! Yöneticiliğinin geçtiği üç yıl içinde Karaçakal, Kütüklü aşiretleri oluşturur.
Türkmen Melli, Sarıkeçili, Saçıkaralı, Karahacılı, Horzumlu, Tüngüşlü, Eskiyürük, Honamlı, Karakoyunlu, Fettahlı, Tırtar yörükleri Isparta –Burdur ve Antalya bölgesinde yerleşimleri sabitleştirilir. Aralarında bulunan bazı Yörük kolları da İslam’la tanıştırılır.
Isparta, burdur, Antalya Teke yöresi valisi Mustafa Çelebi Teke Yörüklerinde sanat haline gelen dokuma kültürünü yeniden geliştirmek için uğraşır. Hatta yerli Rum, Ermeni insanlarına da bu kültürün başka bir şekli öğretilir. Böylece bazı Rum ve Ermeni insanları İslamiyet’le tanışır. Kimsesiz çocuklar korunur. Ev okullarında onlara hayat bilgisi ve İslami bilgiler verilmeye başlanır.
BÖLGE DE İSLAMİYETE GEÇİŞLER HIZLANIR
Hamidoğlu son beyi Kemalettin Hüseyin beyin annesi Kübra Ana büyük bir işi başarır. Kübra Ana’ nın Büyük Hamleleri dillere destandır. Ellerindeki son toprakların Gönen Yuvacce yaylasında bulunan binlerce koyun sürüsü gelirlerinin bir bölümünü İslamiyet’le tanışmak isteyenler için harcar. Yüzlerce Şaman, Kök Tengri inançlı insanlar Müslümanlıkla tanışırlar!
Kübra Ana gelirlerini Selçuk Hükümdarlarından Alaattin Keykubat’ın emriyle Isparta da kurtarılmış topraklarda 1262 yıllarında kurulan Isparta Şadiye tarikatına verir. (Hayırsever Essey-yidi Süleyman bin Süleyman adında bir zat tarafından…) (Şadiye Bükasi) yani (Yoksullar Yurdu) Psidya bölgesinde her bir ferdin İslamiyet’le tanışıncaya kadar devam etmesini ite.
(Hayırsever Essey-yidi Süleyman bin Süleyman Şimdi günümüzde akrabaları var. Torunları var, Ankara ve Isparta da yaşamaktalar. Kurtuluş Savaşı sırasında Büyük Atatürk’ün yanında yer alan TBMM Kurucu Isparta Vekillerinden Kadı-Müftü Hüseyin Hüsnü Özdamar. Şehitliğimizde yatan bir numaralı Isparta büyüğüdür. Töngeler ve Gülallar akrabasıdır)
Ayrıca babasız, annesiz veya kaçak evlilerden doğalar ile sahiplerince istenmeyen köle çocukların yaşamlarını sürdürebilmeleri amacıyla son Hamidoğlu beyliğinden kalan toprak ve hayvan gelirleri bu amaçla harcanacağı kararı verilir. Bu yardımlarla yüzlerce Gayrımüslim çocuk İslamiyet’le tanışır.
Halen dağlarda sürüleriyle dolaşan Şaman inancıyla haşırneşir Türkmen obalarından İslamiyet’ le tanışmamış olanlar bu Kübra Ana’nın desteklediği Şadiye oluşumuyla güzel dinlerini seçerler.
Kübra Ana ile Şehzade Çelebi Mustafa’nın akar taşınmazların geliri için kural: “Dünya Durdukça..” kuralı vardı. Binlerce gariban sebeplendi. Yüzlerce Gayrımüslim Isparta ve Burdur da Müslümanlıkla tanıştı. 500Yıl’ a yakın Isparta da Kübra Ana ve Çelebiler Mahallesi olarak adını alan Padişah evladı Şehzade Mustafa Çelebi’ nin hayır akarları 500 yıla yakın insanımızın hizmetindeydi. Ancak, 1718’de Isparta Kadısı Şeyh Mehmed Hacı Ali Efendi ile Kethüda (İçişleri Bakanı, Ispartalı, ailesi İstanbul’a taşınmış.) kararlar alırlar. Tüm akarları Isparta’daki cemaat ve tarikatlara devrettirir. (Lale Devri padişahı III. Ahmed bu kararı onaylar.
Maalesef iyi niyetlerle Hamitoğulları’ na ait taşınmazlar cemaat- tarikat oluşumlarının eline geçer. Gelirler amacı dışında kullanılır. Söz konusu oluşumlarda görev alanlar ileri yıllarda taşınmazları özel mülkiyetleri haline çevirirler. Bir devir de böylece tarihe gömülür. (Mevlevihane Ali Dede babası Mevlevî Mehmed Dede Efendi’nin Kiler Defteri notlarından.) Araştırma: Bayram AYGÜN. E. Öğretmen 2024 Isparta