Sav karyesi suyunun şifalı olduğunu düşünen Isparta’daki Müslüman, Gayrımüslim Osmanlı vatandaşları kışlık ihtiyaçları için bulgur kaynatmak için Sav’ı seçerlerdi. Sav karyesinde (köyü) birkaç hafta süren Bulgur Kaynatma Bayramı Osmanlı döneminde gelenek haline gelir. Isparta sancak ahalisinden bir kısmı kış mevsimini sağlıklı geçirebilmek, sağlıklı gıda için sebze, meyve kuruları, pekmez, kurutulmuş et ihtiyaçlarını Sav’ dan temin ederlerdi. Bunun yanı sıra Sav suyunun daha şifalı olduğunu inanan Isparta sancak ahalisinden bazıları her yıl bulgur kaynatma mevsiminde günlük olarak Sav’a gelirler. Sabahın erken saatlerinde Sav meydanında ateş yakarak bulgur kazanlarını kaynatmaya başlarlar. Bulgur kaynatılır kaynatılmaz daha kurumadan bulgurları kurutmak üzere Isparta’ya gelip güneşte kuruturlardı. Bulgur kaynatma işi Sav karyesinde ilginç bir görüntü oluşturur. Isparta Müslümanları, Acemleri (Ermeni) ve Isparta Rumları genellikle Eylül’ ayının ortalarından Ekim ayının sonuna doğru bulgur kaynatma işi bitirirler. Sav’ a Isparta’dan gelen Müslüman ve Gayrımüslim aileler bulgurluk buğday dolu at arabaları, kağnıları Sav meydanını doldururdu. Rum, Ermeni, Müslüman aileler ortaklaşa yardımlaşarak bulgurlarını şırıl şırıl akan Sav çeşmelerinin hatıllarında yıkayıp kaynatılacak kazanlara doldururlar. Bulgur kazanları kaynarken Sav camileri baş mollası oradadır. Müslüman ve Gayrimüslimlere ait (fark etmez) bulgurun ailelere bereket getirmesi anlamında duası yapar. Kaynayan bulgurlar ıslak ıslak çuvallara konur, akşam saatlerinde Isparta’ya doğru hareket edilir. Müslüman ve Gayrımüslim cemaatler arasında yardımlaşma, sıcak iletişim yıllarca; 1916’ lara kadar… Ispartalı insanlarının Sav köyünü seçmeleri sadece Sav suyunun şifalı oluşundan başka İslami hoşgörünün, sevginin Müslüman, Hristiyan Ispartalı cemaatler arasında yaygınlaşmasını daha da pekiştirmektir. Çeşitli insan gruplarına mensup aileler kendi bulgurlarını hazırlamak üzere Sav’ da sanki Hac farizasını yapar gibi Sav’da toplanmaları tamamen barışı, dayanışmayı sağlamaktır. Buna sebep olan kurumlardan birisi de Sav sosyal ve dini alanda eğitim veren Dalboyunoğlu okullarının hocalarının, Sav halkının düzgün eğitilmesidir denilebilir. (Osmanlı da Kardeşliğin Geliştiği Bal Yılları: Frosso Hatoglou Eğirdir- Küçük Asya Adası Sparta Pisidia (küçük folklor çalışması. Lozan Mübadili torunu yazar F. Hatoğlu’ nun anıları 1967-Selanik. 2013 tarihinde yayınlamış olduğu araştırmayı yeniden yayınlıyoruz )Mevlevi son dedesi Ali Dede’nin kiler defterleri notları, Ispartalı Rum torun (şimdi Selanik te yaşıyor) yazar Stavros P. Kaplanoğlu 2023 –babamın Memleketi Sparta (Isparta) adlı son kitabı. Sayın Yazar Kaplanoğlu son çıkan üç kitabını (Isparta Tarihi İle İlgili) şahsıma göndermişler geçen hafta. Bulgurlar kaynamaya başladığında Gayrimüslimler kazan etrafında kendi dualarını, Müslümanlar ise kendi dualarını yaparlar. Kaynama bitmeye yakın yine Isparta’dan gelmiş Acemler (Ermeni) ile Isparta Rumlarının gençleri kendi şarkılarını, Müslümanlar da kendi ilahilerini söyleyerek kaynatma işini bitirirler. Bu arada Isparta’dan bulgur kaynatmak için gelen bazı aileler kışlık kurutulmuş sebze, meyveler, güneşte kurutulmuş et (kakaç) Sav ahalisinden temin etme yolunu seçerler. Sav Davraz dağı eteklerinde şifalı otlarla beslenen keçi ve koyun etlerinin kurutulmuş şekli uzun, soğuk kış günlerinde Isparta halkına daha da şifa verdiğine inanılırdı. Sav Karyesinde Tarihi Bulgur Bayramını Anlatan Başka Kaynaklar Isparta’ lı Rum torunlarından Yunanistan-Selanik Kilkid İlçesinde oturan Tatros Yamandioğli ‘ Isparta’daki Osmanlı dönemi dede hatıralarını yazmış. Yunanistan’ daki -hatıra defterleri Sparta, Pisidia'da küçük bir Aziz Anargyri- ve "Nea Ionia" Ispartalı Rumlar derneğince basılan eserde Sav köyünde Osmanlı döneminde bir ay süren “Bulgur Bayramı” nı anlatır. (Küçük Asya’da Bayramlar) hatıralara konu olan Sav’da yapılan Bulgur Bayramı’nı şöyle özetlemişler. “…Sav köyü suyunun Müslümanlarca da Gayrimüslimlerce de kutsal ve şifalı olduğu kabul edilir. Spattalıların (Isparta) “güzün” dedikleri Eylül ortasından Ekim ortasına kadar devam eden Savköy Bulgur Bayramı çok neşeli geçer. Sav köyünün suyundan başka yine Müslüman ve Gayrimüslimlerce “bereketli ahalisi, toprağı” diye bilinen Sav’da her yıl bulgur kaynatma kış hazırlıkları, bayramı yapılır”. Rum torunun yazdıklarından: ”…1913’ deki Erken vakitte sabah horozları öterken babışımın (dede) bulgurluk buğday yüklü at arabasıyla Isparta’ dan Sav’a at arabamızla girdik. Çukurluklarda biriken Sav Şifalı suları içinde keyifle yatan camesleri (manda) gördük. Bizim arkamızda kış bulgurluğu için Sav’ a gelen Müslüman ve Gayrımüslim Ispartalıların kağnı ve at arabaları kuyruk oluşturmuşlardı. Bizi Sav bulgur kaynatılacak meydanda bekleyen 1913’ün Sav Bulgur Zahire Kır ağası Müslim (Müslüman) lerden Çullu Oğlu Salih bizi karşıladı. Bulgur kaynatılacak boş kazanların içi şifalı Sav suyu doluydu. Sav Karyesi (köyü) Bereket, Bulgur Zahire ve Kır Ağası, amcama seslendi.- Yorgi Filbos oğli Ligori ağa Sav’ a hoş geldiniz. Parmaklarıyla işaret etti. Kazanları gösterdi. bulgurluk buğdayları indirdik. Bir de fakir bir komşuya vereceğimiz çuvalı da unutmadık. Papusum (dedem) o çuvalı da arabadan indirdi. Bulgurluklar şifalı suyla yıkanıp kaynayan sulara döküldü. Yanımızdaki kazanda ise daha önce Sav’ dan Isparta’ya taşınmış, Müslim (Müslüman) komşumuz pabuççu (ayakkabıcı) Derviş oğlu Hafız Osman’ın bulgurları kaynıyordu. Yarın da yine komşumuz kandil, lamba ustası Ohannes oğli Orteristi ile kalaycı Kazar oğlu İstefani bulgur için Sav’a gelecekler. Bulgurlar kazanlarda kaynarken bize Sav Karyesinden Mollahasanoğlu Abdullah Ali beyaz kese içinde peynir ve somun ekmek getirdi. Sonra bulgurlarımız kaynama olgunluğuna gelinde onlarca kaynayan kazan başında Sav İmamı İmamhaliloğlu Molla Kadir (geçen yıldan tanıyorum) kazanların önünde İslami dua yaptı. Kaynatılmış sıcak bulgurların suları sarkıtıldı. Biraz soğudu. Tekrar çuvallara koyup arabamıza yükledik. Isparta’ya doğru yollanmadan önce bizi Sav karyesinden Ekizoğlu Koca Mehmed ve Findoslu Mehmed uğurladı. Biz de mamam, dedem ve ben ellerimizi açıp Müslim dualarına katıldık. Çünkü bulgur Sav köyündeki Müslimlerin inancında (bereket) demekmiş. Mama’ m da (nenem) buna inanıyordu. Sav demek şifalı su demek. Sav demek bereketli bulgur demekmiş. Dedem, nenem hep böyle derdi. Isparta’ daki biz Gayrimüslimler hep böyle inandık. İslamın güzel inançları vardı. Unutulmaz günlerdi! Altı hafta kadar süren Sav Karyesi Bulgur Kaynatma kültürü altıncı haftanın son günlerinde her yıl Sav ağalığı ve Sav okulları mollaları ile Isparta’dan son hafta gelen Gayrimüslimleri temsil eden hocaları bir araya gelirler. Ortak dualar yapılır. Bulgur kazanlarının kaynatıldığı köşede senenin bütün cemaatlere hayırlar getirmesi anlamında ortak dualar edilir. Son bulgur kaynatma törenleri 1916’da nedendir bilinmez sona erer. Son 1916 yılında Sav bulgur kaynatma görüntülerinde kardeşlik dualarını yapan Sav karyeli, Sav okulları mollası yapmıştı.