“Hayatın tüm yükünü sırtlayan tek bir şey vardır, temiz bir vicdan”. Euripides Vicdan insana hatasını ve doğrusunu bildiren bir iç sestir. İyi ve kötüyü de gösteren bir pusuladır.Dostluk,gönül,merhamet,hatır tanımadan yargılayan sorumluluğu da takdir edendir. İnsanın yalnız kaldığın da kendi ile ilgili sorgulama yapmasını sağlamaktadır. Bir nevi muhasebe ortamıdır vicdan. Yapılanları sorgulamaya yönelten duygudur. İnsanı da insan yapandır ve insanlığın ta kendisidir. Özündeyse sorumluluk hissetme vardır. Sahiplenmeyi de getirmektedir. Hatta insanın geçmişini sahiplenmesi getirir ve geriye dönüpte baktırandır. Kişisel beklentileri de bir kenara bırakarak toplumsal beklentileri de ön plana çıkartmaktadır.Her türlü haksızlığa, hayasızlığa karşısındadır. Kıymeti bilebilmek ve farkına varmadığın emeğin de farkına varmadır. Her türlü ayrımcılığı da ötekeleştirmeye adaletsizliği de amasız ve koşulsuz dur diyendir. Bu sese kulak veriştir.Vicdan sadece kendi hareketlerimize karşı bizi denetlemez aynı zamanda başkalarının yaptıkları konusunda da bizlere görev yüklemektedir. Adaletin kökü ve ilkelerin dizinidir vicdan. Ortak yaşamın da ön koşulu vicdan hakkını teslim etmekten geçmektedir. Hem kendine hem de başkasına fiziksel ve düşünsel olarak zarar vermeyiştir.İnsanın kendi içindeki uyumun bilincidir. Komşusu aç iken tok yatmamak vicdan meselesi olarak görünse de asıl vicdan sorunu kişinin neden tok komşusunun da niye aç olduğunu da sorabilmesidir. Yapılan adaletsizliklere bünyeniz tarafından tepki verilmesi durumudur. “Atasözümüzün de dediği gibi “Son pişmanlık da fayda etmeyecektir”. Tarihe doğru bakabilmek için de ahlak ve vicdana ihtiyaç vardır. Çünkü vicdan olması gerekeni söylemektedir. Reddebilme ve evet ve hayır diyenler arasında hangi tarafta olacağına karar verebilmedir. Haksızlığa uğrayanların derdini içinde duyabilmektir. Bizleri ötekilere bağlayan insanca duygudur vicdan. Adeta insanın aynısıdır. Her an tetiktedir bir sanat eserini de ortaya çıkaran vicdan yaşamın içinde de özgür bir bedeni de zorunlu kılmaktadır.Başkasını da incitmek acı vermek istenirse insanın kendi vicdanını kirletmesine sebep olmaktadır. Vicdan her zaman aktiftir bilinci sürekli uyarmaktadır. Vicdanın hükmü de gayet açıktır bilinç hoşgörü ve tüm sevgi duygularının da kaynağıdır. Kapitalist zihniyetin dünyayı yönetmesiyle insanların vicdanlarına değil cüzdanlarının sesine kulak vermeye zorlamaktadır.Bu üretim tarzı da insanlığa ve doğayı tüketmeyi dayatmaktadır. Paraya tapmanın sonucu da insanın ve doğanın kirliliğine sebep olmaktadır. Vicdansa, çarşıda indirimli fiyata ya da kredi kartıyla da satın alınamaz. Che Gueavara nın dediği gibi “hayatta daima gerçekleri savun! takdir eden olmasa bile, vicdanına hesap vermekten kurtulursun” . Anımsanmalıdır ki vicdan sahibi bir neslin yetişmesinin yolu dolandırıcılığı,fırsatçılığı,riyakarlığı yaşam biçimi olarak benimsememesiyle mümkün olacaktır. Yazımızı da Yasemin Göksu nun “Ey insan” adlı eserinden dizelerle noktalayalım. Ey vicdan uyan uyan dön bu hırs bu kin bu öfke bu yağma bu talandan yok bir değeri varlığının zulümle nam salmışsan bir başına kalmışsan.