“Osmanlı Isparta’sının Rum Halı üreticisi İş Kadını Kürkçü Potimi’ nin ismini Ispartalı çocuklar değiştirip Boli Ana koyarlar. Isparta sokaklarınızdaki evlerde halı atölyeleri yerleştiren Rum Bayan, çocuklara verdiği çerezlerin karşılığını ileride metrelerce dış ihracat ürünü Isparta halıları olarak alacaktır. E. Öğretmen-Yazar Bayram Aygün”                                                                        BOLİ ANA’ NIN MUCİZESİ  Kafasında Müslümanlıkla Hıristiyanlığı birleştirmiş Ispartalı bir Rum iş kadını. Tutucu din tüccarlarının hücumlarına rağmen; Isparta mahallelerine dolaşır. Müslüman kız çocuklarını halı dokumayı öğretir. Isparta halıcılığında kadınların da ekonomik gidişata katkı sağlayabileceğini uygulamayla gösterir., Isparta halılarını ihraç ürünü haline getirmesinden dolayı ödül alır. Isparta’daki “Müslüman kadını iş kadını olamaz” yargısını yıkar!    İlk defa (Psidya) Isparta bölgesinde Abdülhamid Han tarafından altınla ödüllendirilen Ispartalı Rum cemaatine mensup Osmanlı iş kadınıdır, anasıdır. Kadınların da iş dünyasında üretken olabilecekleri, aile, devlet bütçesine artı değer katabileceğini göstererek Ispartalı Rum, Acem (Ermeni) Müslüman kızlar için örnek olur. Geriden gelen anlayışları yıkar!    Halı dokumacılığını mahallelerde kurduğu halı tezgâhları çok fazladır. Ispartalı Gayrimüslim, Müslüman kız çocuklarını dokumacılığa özendirmek için o mahalle senin, bu mahalle benim diyerek hep dolaşır. Oyun oynayan kız çocuklar gördüklerinde: “Boli Ana, Boli Ana diye iş kadınına doğru bir sığırcık alayı gibi koşan kız çocukları Boli Ana’nın eteğine sarılıp öperler.    Çok sayıdaki halı tezgâhları iş verimi açısından denetlenir. Onlarca kız çocuğu Ispartalı ailelere, Osmanlı bütçesine çalışanlar katar. Kısa kış günlerinde Karaağaç, Fazlullah, İskender, İğneci, Debbağhane, Germiyan, Çelebiler, Gayri-Müslim Mahalleler: Çavuş, Temel, Kemer, Emre, Ermeniyan mahalleleri bir günde bitirilir.    Yaylazâde, Cedid, Tekye, Hocazâde, Evran, Cami-i Atik, Hacı Elfi, Şeyh, Keçeci, Doğancı, Yenice, Hacı İvaz,  Sülübey, Dere, Hisar efendi ile diğerlerinde bulunan halı tezgâhlarının ayarları yapılır. Gayri-Müslim Mahallesi Emre de ikinci gün tamamlanır.    Rum İş Kadını Halıcı Kürkçü Potimi veya Boli Ana’ nın halı dokumacılığını öğrettikleri ilk Müslüman Ispartalı kızlarımızın adları sayısızdır. Her mahalleden onlarca kişiyi küçük yaşta halı dokumacılığını Boli Ana öğretmiştir. Bunlardan bir iki örnek vermek istersek: Keçeci -Doğancı mahallesinden Çömlekçioğlu Hasan Hüseyin’ in torunu Melek Ana. ( Halıcı Rahmetli Hasan Büyükçam’ ın annesi).    Etrelioğlu Demirci Hacı Mehmed’ in kız torunu Hatice, Zahire tüccarı Budakoğlu’nun kız torunu Asiye, Çobanoğlu Hacı Mustafa’nın kız torunu Lütfiye, Damgacızade Mustafa’nın kız torunu Selma, Hacışabanoğlu Hafız Hüseyin’in kız torunu Ümmühan, Başköylü Yusuf’un kız torunu Ayşe kadın, Basmacıoğlu Mustafa nın  kız torunu Kadriye, Benlioğlu Hacı Galip’in kız torunu Melahat, Bayramoğlu İbrahim’in kız torunu Gülayşe .. Ve her mahalleden onlarca küçük yaşlı Müslüman kızları halı dokumacılık sanatını Boli Ana tarafından öğretilmiştir.                                          Boli Ana Geleceğe Yatırım Yapar  Isparta sokaklarında sabahın ilk ışıklarıyla birlikte gözükür. Sırtındaki renkli halı atkılarını tezgâhlarının bulunduğu halı atölyelerine bırakır. Girdiği atölyeden dışarı çıkar çıkmaz kendisini bekleyen 4 yaştan 12- 15.yaşlarındaki çocuk alayı Boli Ana ile buluşur.    Eşeğini bağladığı heybesi çerez doludur. Boli Ana heybesinden bir Savköy dokuma işi beyaz astar çağ kesenin ağzını açar. Kuru üzüm, iğde, leblebi karışımı çerezlerden uzun eteğine doldurur. Sonra kendini bekleyen  “Boli Ana, Boli Ana” diye tempo tutan, yarının halı dokuyucu çocuklara yaklaşır.                                                                                                                                                                                              Çocuklar neredeyse şarkı bestelercesine Boli Ana, Boli Ana diye tempo tuttururlar.    Boli Ana eteğindeki karışık çerezlerden birer avuç çocukların küçük ceplerine koyar.  Boli Ana geleceğe yatırım yapar.    Isparta Rum’u iş kadını Boli Ana sevgi, tebessüm çehresini bırakmadan her bir çocuğun küçük ellerine, ceplerine tek tek çerezleri koyarken Rumcayla karışık Karamanlıca Türkçesiyle:  ” –Boli- Boli (Bol Bol diyecekken: Rum aksanıyla) alin yiyin! “Bol Bol yiyin çocuklar demek ister.    Bileklerinizi güçlendirin. Birkaç seneye varmaz elleriniz kirkit, halı bıçağı tutacak. Kendinizi güçlendirin çocuklar. Boy boy Isparta halısı üretin de Hz. İsa’ nın Hz. Muhammed’in sevgisini kazanın” derdi. Her gittiği sokaklardaki çocuklara bunları derdi, Ispartalılar duyarlardı.    Boli Ana bazı kız çocukların kollarına süs olsun diye renkli halı iplerinden ayaküstü basitçe örülmüş ipten bileklikleri takar. Yarının halı dokuyucuları olacak kız çocukları ilk defa halı kokusuyla, rengiyle tanışırdı.    Yarınların halı dokuyucusu olacak küçük çocukların bileklerine takar. Sonra halı ipli bileklik takılan Müslim çocukların ellerini kendine doğru çeker öper. ”Hz. İsa, Hz. Muhammed adına Tanrı (Allah) uzun ömür versin bu balilere (çocuklara) diye ayaküstü dua ederdi.                                                                              ***  Mahalle aralarında oyun oynayan bazı çocukların yüzlerinin sapsarı olduğunu gören Boli Ana tedbirini alır. Yüzlerinde çıban olanları tespit de ederdi. Bir daha mahalleye gelişinde Boli Ana Rum eczacı akrabası Todori Ülkeroğlu’ nun eczanesinden el yapımı ilaçlardan, vitamin haplarından getirir. Çocukların cilbanlarının üzerine çalar, vitamin haplarını yuttururdu.    Kendisini anne babaları kadar seven mahalle çocukları Boli Ana’ nın sokaktan gidişini dikkatle, hayranlıkla izlerler, sokak köşesinden halı atölyesinde işini bitirip giden Boli Ana’nın gözden kayboluşunu hüzünle takip eden çocuklar; bir daha geleceğini de bilirlerdi.    “Yatırımını sağlam yapan Boli Ana veya Ispartalı tüccarların adlandırmasıyla Kürkçü Potimi ya da Isparta Metropolitliği (Başpapazdık) nüfus defterlerindeki adı: Politimu Kahramanoğlu’ nun (şimdi Yunanistan’da Selanik’te torunları var. Hepsi turizm işletmecisi). Ispartalı Rumlar derneği başkanı Potimi’ in işletmeci torunlarından ilişiyle tanıştırmıştı 2016’da..”    Ceplerine çerez konulan Ispartalı çocuklar, birkaç yıl sonra Boli Ana’nın halı atölyelerinde halı kirkiti sallayacaklarını acaba tahmin edebilmişler midir?    Ispartalı Gayrımüslim iş insanları geleceğe böyle yatırım yaparlardı. Hem Isparta-Burdur halıcılığını geliştirmişler. Hem de Isparta ve havalisinde kadın ve kızlarımıza bir iki yüz yıl sürecek sanat anlamında altın bilezik armağan edilmiştir. Diğer taraftan da :”İş üretmenin, para kazanmanın, halıcılığın ticaretini yapmanın, halı atölyesinde kız çocuklarını toplayıp halı dokutulmasının “günah” sayan anlayışa ne demeli?    İşte Osmanlı Padişahı II. Abdül Hamid Han Kürkçü Potimi’ ye  (Boli Ana’ya) halı ürettiği, Osmanlı ailelerinin, devletin bütçesine katma değer sağladığı için, kadınlarımıza, kışlarımıza iş imkanı yarattığı için Osmanlı’nın altın madalyasıyla ödüllendirmiştir.                                                    Kürkçü Potimi (Boli Ana)  1895’li Isparta yıllarında serbest Hürriyet’ li, çağdaş yaşamlı Osmanlı’nın meşrutiyet rejiminin ikazlarından nasiplenmemiş bazı zavallılar Boli Ana ile uğraşırlar. Ancak Boli Ana nasıl yoklukla savaştığı kadar geriden gelenlerle de savaşır. Müslüman kadınların ticaret yapmalarına, Müslüman kız çocukların “bir el emeği göz nuru” karşı çıkan, din arkasına sığınan bir avuç çıkarcılarla savaşır. Kürkçü Potimi savaşı kazanır da!    Rum Acem (Ermeni) Osmanlı vatandaşı bayanlar, kız çocukları kadar Müslüman kadın ve kız çocuklarının aile bütçesine devletin ekonomisine katkıda bulunmalarını isteyen bir Gayrımüslim kadını için bir altın madalya hak etmedi mi?    Sporda, sanatta veya bilimde Avrupalı uluslardan geriden geriden geliyoruz. Hz. Muhammed’in güzellikleriyle donanmış din adamlarımızın elini öpüyoruz.    Bazılarına gelince:  Özünde dini kullanan, kafalarına göre yorumlar yapan tutucuların yüzünden ülkemiz yüzyılların gerisinden gelmiyor mu? Aydın din adamlarımızın katkılarıyla Büyük Kurtarıcımız Gazi Mustafa Kemal Atatürk analarımıza, bacılarımıza ticari, sanatsal kalıcı hürriyete kavuşturdu.                                                                           ***  1890’lı yıllarda Müslüman kız çocuklarının bileklerine önce renkli süs halı ipinden bileklikler takan Boli Ana onların gönlünü kazanır. Her bir Müslüman Ispartalı kız çocukları “sanat altın bileziktir” anlayışında dokuma sanatını öğrenirler. Aile bütçesine katkıda bulunmalarının yanı sıra;  üretmenin mutluluğunu tadan genç kızlarımız daha sağlıklı olmanın yolunu da bulmuşlardır.    Yoksul Ispartalıların evlerine öncelikle halı atölyeleri açarak, kız çocuklarının bileklerine renkli süs bileklikleri yerine meğer “altın sanatı” takmış. Bunu bir Gayrımüslim kadını yapmış.    Ispartalılara İlk halıcılığı öğreten Boli Ana 1914’lerde iyice yaşlanır. Hz. Muhammed, Hz. İsa hürmetine beni Müslüman mezarlığa gömün” diye vasiyet eder. Dönemin Belediye Başkanı Arapzade Mehmed Efendi bu vasiyeti kabul eder. (1915).Kadı İsmail Efendi de kabul etse de birkaç  dergah temsilcileri karşı çıkarlar.   Arkadan arkadan o sesler Boli Ana’nın Müslüman mezarlığına gömülmesine karşı dururlar. Boli Ana Müslüman mezarlığına defnedilmez. Şimdiki Emre 3836 sokakta yer alan Yokuşbaşı Emre Ortodoks Manastırına bahçesine defnedilir. E. Öğretmen-Yazar Bayram AYÜN 20224 –Isparta