Belediye Başkanı Şükrü Başdeğirmen’ in Dere Mahallesi Andık Deresi Bezirgân Şelalesi tarihi Mesirelik alanını yeniden vatandaşlarımızın kullanımına sunduğunu biliyorsunuz.  Doğal şelalenin arka kısmında Osmanlı döneminde Aya Baniya Meryem Ana kilisesine ait Zambaklı adı verilen alan vardır. Hz. İsa’nın annesi Hz. Meryem Ana zambak çiçeğini sevdiği için söz konusu kilise marifetiyle Osmanlı döneminde bu sulak alanda zambak yetiştirip özel günlerde zambaklar kutsal günlerde kullanılırdı.   İşte 1880 de asri  (Batılı) anlamda Isparta da yetiştirilen öğretmenler için “Muallimler Günü” yani Öğretmenler Günü kutlanmış, zambaklar, Isparta güleri bu güne anlam katmıştır.   Bu kutlama da Müslüman, Gayrımüslim mezun öğretmenler adına Dere Zambaklı bölgesinden koparılmış zambaklar İlkokul (Gayrımüslim) öğrencilerinin ellerinde, Muallimler gününü kutlamak için sıralı durmuşlar. Bugün kutlanan 24 Kasım Öğretenler Günü o günlerde de ilk defa kutlanır olduğunu kayıtlardan anlamaktayız..   Yine Mis’ li (Misk) Dede olarak bilinen Hacı Sillelizade Hafız Mustafa efendinin (koku üreticisi, satıcısı) bahçesinden koparılmış Isparta gülleri de yine İlkokul öğrencisi Müslüman çocukların ellerine verilmiş, sıralı Muallimler Günü’ nün kutlandığı salonda yer almışlar.   Batılı (Asri) anlamda Sancak Isparta’ sında açılan karma öğretmen okulu yeni mezuniyet ve Muallimler (Öğretmen) Günü ilk defa 1880’ in Mayıs ayının son haftasında kutlanır.    Müslim (Müslüman ) ilkokulları için 8, Rum ilkokulları içim 6, Ermeni (Acem) okulu içinse 3 öğretmen adayı mezun öğretmenlerin günü ilk defa Isparta’da (Osmanlı da) kutlanır.                                                                         ***  Padişah 2. Abdülhamid Han özellikle batılı anlamda (asri) ilkokulların sancak (il) merkezlerinde açılmasını, öğretmen yetiştirilmesini sancak valilerinden ister.  Karma eğitimli Müslüman ve Gayrımüslim kız, erkek öğretmen adayları iki yıllık bir eğitim sürecinden sonra 17 muallim (öğretmen) adayı 1880’ de ilk mezunlarını verir.  Osmanlı Isparta’ sının Mutasarrıf Valisi Ahmet Cevdet Bey (Ermeni asıllı) kutlama heyetindendirler. Kadı-Müftü Tahsin Efendi,  Malatyalı Ömer Efendi (Matematik Öğretmeni), batılı anlamda ilkokulların Isparta da açılmasından yana olan Rum Yazar Evangelinos (İslâm- Rum kardeşliğini savunan, Psidya (Isparta bölgesi) Metropoliti Filozof Gerasimos, Müzik öğretmeni Mikail Misailides yeni mezunlar için (Öğretmenler) kutlama komitesinin diğer üyeleridirler. Isparta Kız Rüştiyesi (Ortaokulu) da aynı binadadır. Üzüm çarşısı bölgesindedir.  Gayrımüslim öğretmen adaylarının dini-dualı törenleri iki gün sonraki Pazar Kilise ayininde yapılması planlanır. Sadece Müslüman öğretmenler için Muallimler Günü duaları programın ilk dakikalarında yapılır. Gayrımüslim davetliler, öğretmen adayları Müslim dualarını sessizlik içinde dinlerler. (1881 tarihli Konya Vilayet Salnamesi (Isparta Sancak) kayıtları ile Üniversitesi’nden emekli, Isparta lı Rum torun akademisyen İstavrioğlu torunu İstoru Bey’in dede hatıralarından, Pisidia Adası Derneği yayınları: Nikaia-Atina)                                                                         ***   Abdülkerim Efendi, Halil Hamit Paşa, Zeynep Hanım, Şemsüddin, Hüsamüddin, Veli Efendi, Çelik Mehmet Paşa, Hacı Abdurrahman Efendi medreseleri hocaları ile Ahi Kasap Isparta Mevlevi Dergâhı dedesi, İlavus Alevi evi dedesi (Mestan Efendi) dede de davetlidirler.  Medrese hocaları aynı zamanda asri yani batılı anlamlı programı çerçevesinde öğretmen adaylarına ders vermişlerdir. Muallimler yani 1880’de ilk mezun öğretmen gününün kutlamasında: Hasan Efendi, Hacı Abdurrahman Efendi’de Şeyh Mehmet Efendi ile Psidya Metropoliti Filozof Gerasimos efendiler birer konuşma yaparlar.   Müslim medreselerin hocaları, Müslüman ve Gayrımüslim öğretmen adayları Muallimler Günü şerbetini davetlilerle birlikte içerler.  Rum fırıncı Sakali (Sakallı) Gız Gadina kadının fırınından getirilen tatlı-tuzlu peksimetler davetlilere dağıtılır. Okul avlusunun dışından muallimler yani öğretmenler gününü kutlayanları izleyen halk ve çocuklarına Müslüman, Rum, Acem Ermeni’si varlıklı ailelerce toprak kaplar içinde topik (Pekmeze bandırılmış) tatlısı dağıtılır.                                                                           ***  Medrese hocaları aynı zamanda asri yani batılı anlamda yapılan program çerçevesinde öğretmen adaylarına ders vermişler. Muallimler yani 1880’de ilk mezun öğretmen günü kutlamasında Hasan Efendi, Hacı Abdurrahman Efendi’de Şeyh Mehmet Efendi ile Psidya Metropoliti Filozof Gerasimos efendiler padişah efendiyi öven bir konuşma daha yaparlar.  Bu nedenle medreselere maddi destek yapan, yeni açılan öğretmen okulu için de maddi destekte bulunan Müftüzade İbrahim Ethem Efendi’ nin (Hamamcıoğlu)  gönderdiği hediyeler yeni öğretmenlere dağıtılır. Müslüman ve Gayrımüslim ilkokullarında ders verecek öğretmenlere hitaben yapılan konuşmalarda Tanzimat süreciyle birlikte yaşanan değişimler konuşmacılarca anlatılır.  Padişah efendinin buyrukları çerçevesinde: Vali Mutasarrıf çağın şartlarına göre daha modern niteliklerle tesis ettiği yeni tip eğitim kurumları açılmasının yararları anlatılır. Bunun için de Padişah II. Abdülhamid efendinin buyrultuları doğrultusunda kaliteli öğretmenlerin yetiştirilmesine devamının olacağı duyurulur. Isparta Sancak Rüştiyesi’ nin (Ortaokul) açılışında büyük emeği olan merhum İbradılı Sadık Bey’in ruhuna dua edilir. Kapanış duasıyla Öğretmenler yani Muallimler Günü töreni sona erer. İşte tarihte Öğretmenler Günü Isparta Sancağında İLK DEFA kutlanıldığını söyleyebiliriz. Bayram AYGÜN-2024 -Isparta