Mustafa ARSLAN
Köşe Yazarı
Mustafa ARSLAN
 

ÜLKEMİZDEKİ DOLARDAN SIFIR ATALIM

Dünyada 1923-2005 yılları arasında 81 defa paradan sıfır atma operasyonu yapan 50 ülkenin paralarından atılan sıfır sayısına göre sınıflandırıldığı bir operasyonda parasından en fazla sıfır atan ülkenin 1923 yılında Almanya olduğu, 1993 yılında Sırbistan-Karadağ’ın parasından 9 sıfır attığı görülmektedir. Bu ülkelerin ise paradan sıfır atma operasyonlarına sık sık başvurmak zorunda kalmalarında en büyük etken siyasal ve ekonomik istikrarsızlıklar olarak görülmektedir(3).Aralarında Ülkemizin de bulunduğu 34 ülke  paralarından 1 kez sıfır atmışlardır. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 7 ülkenin ise paralarından 6 sıfır attığı ortaya çıkmaktadır. Bu paradan sıfır atılması ülkemizde siyasal çevreler tarafından adeta bayram havasında karşılanmıştı. Bazı çevrelerde ise kuşku yaratmıştı. Bu sınıflandırmada çeşitli ülkelerin uygulamalarına bakıldığında paradan 3 sıfırın atıldığı operasyonların en büyük grubu oluşturduğu dikkat çekmektedir.Bu grupta 29 uygulama yer almaktadır.Dünya uygulamalarında paradan 1 ve  2 sıfırın atıldığı uygulamaların toplam sayısı da  32’dir. Enflasyon ve paradan sıfır atma operasyonları arasındaki ilişkiyi en açık şekilde görebileceğimiz dönem 1990-1994 dönemidir.Bu dönemde dünyada enflasyonun 30.4’e, gelişmekte olan ülkelerin enflasyon düzeyinin de 53.2’ye yükseldiği, buna paralel olarak da operasyon sayısının ,tümü gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere , 23’e çıktığı gözlenmektedir. Başarısız ülke deneyimlerinde ise yaşanan hiperenflasyon sonucunda bir süre sonra tekrar paradan sıfır atma ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.Bunun en temel nedeni ise ilgili ülkelerde kamu maliyesi disiplininden uzaklaşılması olarak ifade edilebilirTürkiye’de paradan sıfır atma ile ilgili düzenlemeler, başarılı dünya örneklerinin bazılarında yapıldığı gibi, istikrar programının enflasyon üzerindeki olumlu etkisinin ortaya çıkmasından sonra gündeme gelmiştir.Bu çerçevede enflasyonist bekleyişlerdeki olumlu gelişmeler para reformu için uygun tarihin 2005 yılı olduğunu işaret etmiş ve 1 Ocak 2005’de uygulamaya geçilmiştir. Paradan sıfır atılmasının döviz kurları ve faiz oranları üzerinde bekleyişleri olumlu yönde etkilemekten başka olumlu veya olumsuz bir etki yaratması beklenmemelidir.Çünkü bu değişkenlerin değeri ekonominin temellerine, istikrar programının gelişimine, kamu maliyesi disiplinine ve enflasyonist bekleyişlere bağlıdır. Ayrıca paradan sıfır atılmasının mal ve hizmet fiyatlarının psikolojik olarak ucuz kalması ile tüketimin ve bu nedenle ithalatın artması ve kurun yükselmesi şeklinde ifade edilebilecek bir durumun gerçekleşme olasılığı da düşüktür. Çünkü sıfırlar yalnızca mal ve hizmet fiyatlarından değil gelirlerden de atılmaktadır.Dolayısıyla reel gelirler değişmemektedir. Paradan sıfır atma operasyonunun kalıcı sonuçlarla devamı için siyasal ve ekonomik istikrarın özellikle fiyat istikrarının sürekliliği önem taşımaktadır.Dolayısıyla fiyat istikrarını bozacak ekonominin temel dengeleri ile ilgili her türlü unsur yakından izlenmeli ve mali disiplin konusundaki hassasiyet korunmalıdır.Mali disiplin korunduğu ve mali baskınlık azaltıldığı sürece örtük enflasyon hedeflemesinden açık enflasyon hedeflemesine geçiş de fiyat istikrarı süreci için önemli bir dayanak olacaktır. Sonuç olarak vurgulamak gerekirse, TL’den sıfır atma tek başına enflasyonu önleyici bir faktörden ziyade enflasyonla mücadele programının tamamlayıcı bir unsuru olduğu unutulmamalıdır.2005 yılı itibarıyla ve iyi bir zamanlamayla başlayan  ulusal para birimimize olan güvenin yeniden sağlanmasında ve enflasyonist beklentilerin kırılmasında önemli bir rol oynayacaktır. Ülkemiz de ve ekonomik piyasalarımız da geçerli olan para birimlerinde nasıl olsa sıfır atacak para birimi bulunmamaktadır. nerede ise ülkemizin para birimi dolar olma yolunda hızla bütün eforu ile ilerlemektedir. her yeni günde halkımızın günhdeminde dolar ve euro cinsinden para birimlerinde artış konusulmaktadır. yani bankacılık sistemlerinde bile nerede ise tasarruflar da yabancı para birimleri üzerinden oluşmaktadır. En yatkın ifade ile bizde ülkemiz de döviz cinsi para birimlerinden sıfır atmayı deneyebiliriz. Bu şekilde halkımızın sıkıntılarını atabiliriz. 
Ekleme Tarihi: 21 Kasım 2021 - Pazar

ÜLKEMİZDEKİ DOLARDAN SIFIR ATALIM

Dünyada 1923-2005 yılları arasında 81 defa paradan sıfır atma operasyonu yapan 50 ülkenin paralarından atılan sıfır sayısına göre sınıflandırıldığı bir operasyonda parasından en fazla sıfır atan ülkenin 1923 yılında Almanya olduğu, 1993 yılında Sırbistan-Karadağ’ın parasından 9 sıfır attığı görülmektedir. Bu ülkelerin ise paradan sıfır atma operasyonlarına sık sık başvurmak zorunda kalmalarında en büyük etken siyasal ve ekonomik istikrarsızlıklar olarak görülmektedir(3).Aralarında Ülkemizin de bulunduğu 34 ülke  paralarından 1 kez sıfır atmışlardır.
Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 7 ülkenin ise paralarından 6 sıfır attığı ortaya çıkmaktadır. Bu paradan sıfır atılması ülkemizde siyasal çevreler tarafından adeta bayram havasında karşılanmıştı. Bazı çevrelerde ise kuşku yaratmıştı. Bu sınıflandırmada çeşitli ülkelerin uygulamalarına bakıldığında paradan 3 sıfırın atıldığı operasyonların en büyük grubu oluşturduğu dikkat çekmektedir.Bu grupta 29 uygulama yer almaktadır.Dünya uygulamalarında paradan 1 ve  2 sıfırın atıldığı uygulamaların toplam sayısı da  32’dir.

Enflasyon ve paradan sıfır atma operasyonları arasındaki ilişkiyi en açık şekilde görebileceğimiz dönem 1990-1994 dönemidir.Bu dönemde dünyada enflasyonun 30.4’e, gelişmekte olan ülkelerin enflasyon düzeyinin de 53.2’ye yükseldiği, buna paralel olarak da operasyon sayısının ,tümü gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere , 23’e çıktığı gözlenmektedir. Başarısız ülke deneyimlerinde ise yaşanan hiperenflasyon sonucunda bir süre sonra tekrar paradan sıfır atma ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.Bunun en temel nedeni ise ilgili ülkelerde kamu maliyesi disiplininden uzaklaşılması olarak ifade edilebilirTürkiye’de paradan sıfır atma ile ilgili düzenlemeler, başarılı dünya örneklerinin bazılarında yapıldığı gibi, istikrar programının enflasyon üzerindeki olumlu etkisinin ortaya çıkmasından sonra gündeme gelmiştir.Bu çerçevede enflasyonist bekleyişlerdeki olumlu gelişmeler para reformu için uygun tarihin 2005 yılı olduğunu işaret etmiş ve 1 Ocak 2005’de uygulamaya geçilmiştir.
Paradan sıfır atılmasının döviz kurları ve faiz oranları üzerinde bekleyişleri olumlu yönde etkilemekten başka olumlu veya olumsuz bir etki yaratması beklenmemelidir.Çünkü bu değişkenlerin değeri ekonominin temellerine, istikrar programının gelişimine, kamu maliyesi disiplinine ve enflasyonist bekleyişlere bağlıdır. Ayrıca paradan sıfır atılmasının mal ve hizmet fiyatlarının psikolojik olarak ucuz kalması ile tüketimin ve bu nedenle ithalatın artması ve kurun yükselmesi şeklinde ifade edilebilecek bir durumun gerçekleşme olasılığı da düşüktür. Çünkü sıfırlar yalnızca mal ve hizmet fiyatlarından değil gelirlerden de atılmaktadır.Dolayısıyla reel gelirler değişmemektedir. Paradan sıfır atma operasyonunun kalıcı sonuçlarla devamı için siyasal ve ekonomik istikrarın özellikle fiyat istikrarının sürekliliği önem taşımaktadır.Dolayısıyla fiyat istikrarını bozacak ekonominin temel dengeleri ile ilgili her türlü unsur yakından izlenmeli ve mali disiplin konusundaki hassasiyet korunmalıdır.Mali disiplin korunduğu ve mali baskınlık azaltıldığı sürece örtük enflasyon hedeflemesinden açık enflasyon hedeflemesine geçiş de fiyat istikrarı süreci için önemli bir dayanak olacaktır.

Sonuç olarak vurgulamak gerekirse, TL’den sıfır atma tek başına enflasyonu önleyici bir faktörden ziyade enflasyonla mücadele programının tamamlayıcı bir unsuru olduğu unutulmamalıdır.2005 yılı itibarıyla ve iyi bir zamanlamayla başlayan  ulusal para birimimize olan güvenin yeniden sağlanmasında ve enflasyonist beklentilerin kırılmasında önemli bir rol oynayacaktır.

Ülkemiz de ve ekonomik piyasalarımız da geçerli olan para birimlerinde nasıl olsa sıfır atacak para birimi bulunmamaktadır. nerede ise ülkemizin para birimi dolar olma yolunda hızla bütün eforu ile ilerlemektedir. her yeni günde halkımızın günhdeminde dolar ve euro cinsinden para birimlerinde artış konusulmaktadır. yani bankacılık sistemlerinde bile nerede ise tasarruflar da yabancı para birimleri üzerinden oluşmaktadır. En yatkın ifade ile bizde ülkemiz de döviz cinsi para birimlerinden sıfır atmayı deneyebiliriz. Bu şekilde halkımızın sıkıntılarını atabiliriz. 

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve burdurilkadim.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.