Bayram AYGÜN
Köşe Yazarı
Bayram AYGÜN
 

1916’ ların ISPARTA’ lı YANNİS AĞA’sı

  Eğirdir Gölü'nün dört yıl boyunca balık avlama, avlanma ağalığını (Mültezimlik) Isparta Osmanlı’sı Rumlarından Ispartalı “Spartalı Yannis Kiurktsoglou” (Korsanoğlu) Isparta Sancak defterdarlığından kiralar. Gölde 13 tür lezzetli balık her mevsim mevcut ve boldur.                     Tuzlama balık talebi Avrupalı tüccarlarca yapılmakta. Osmanlı bütçesi gelir elde etmektedir.    Tüccar iş insanı “Hristiyan Yannis Korsanoğlu” bilinen unvanlı ismiyle Psidya yani Isparta, Burdur bölgesinde ünlenmiştir. Yerli Rum, Ada Nis, Barla, Bedre Balık tutan, ekmeğini gölden kazanan Müslüman avcıları devreden çıkarmak gibi bir hataya düşer.                                        1916’larda Ispartalı Rum torunlarından balık malzemesi satıcısı Nis Adalı İlye Zımmî tuttuğu günlük hatıralarında söz konusu Nis’ li Yannis Korsanoğlu hakkında birçok bilgi aktarmakta.     Şimdi Yunanistan Pire liman şehir bölgesinde oturan turizmci torunu dede notlarını bir kitapta toplamış. Atina üniversitesi akademisyenleri söz konusu dededen Ispartalı turizmci Rum torun Timitri Korsanoğlu Estel Bey’le birlikte anılar ikinci defa kitaba dönüşür.(2016)    Yerli balıkçıların tuttukları balıkları kanunen Korsanoğlu’ nun balık alım merkezlerine getirmeleri gerekirken avcılar serbest piyasa da avladıkları balıkların bir kısmını pazarlalar.  Bunun üzerine göl ağası (Mültezimi) Yannis Korsanoğlu Rusya’dan yirmi kadar balık avcısı getirtir. Rus Sibirya bölgesinden gelen balıkçılar aileleri ile birlikte geldikleri için çok yüksek fiyatlar isterler ve yüksek paralar ödenir.     1916, 17, 18 yılları çok soğuk geçer. 1917 de Eğirdir gölü üç ay donmuş vaziyette kalır. Ama Rus balıkçı ailelerine para ödemek zorunda kalan Korsanoğlu zarar etmeye başlar.  Müslüman balıkçıları devre dışı bırakmanın cezası mı acaba? Zaten Müslüman balıkçılar Eğirdir, Barla, Yenice, Hoyran köyü balıkçılarının ve ailelerinin bedduaları yıllar içinde Yannis Korsanoğlu’ na yöneliktir    Bu yıllar Birinci Dünya Savaşı yıllarıdır. 9 Ocak 1917’de, Romanya da bulunan İdare-i Askeriyesi (Romanya Osmanlı Askeri Valiliği’ne bağlı) Osmanlı Türk kuvvetleri (İçinde Üsteğmen Vehbi’nin içinde bulunduğu) 15.Tümen askerlerinden 15 kişilik kuvvetin soğuktan donduğu haberleri Isparta bölgesinde de duyulur. Bazı devletler on ton kurma (tuzlama) balık siparişi vermişlerdir. Ama yerine getirilemez. Göl donmuştur, balık tutulamaz. Oysaki gölde çok miktarda tutulacak balık vardır.    Rusya’ dan getirttiği aileleriyle birlikte elli kişilik balıkçıların aylıkları ödenir ama verim elde edilememesi üzerine Göl Mültezimi Yannis Korsanoğlu Ağa Rus balıkçılardan yine de buzları kırarak olta balıkçılığına geçmelerini ister.    Rus balıkçılar aileleriyle birlikte Eğirdir gölü üzerinde donmuş göl buzların üzerinden delik açarak olta balıkçılığına başlarlar. Beklenen sonuç alınamaz. Büyük balıklar tutulamaz.    İlk haftalarda iyi verim alınır. Ama Rus balıkçı aileleriyle birlikte soğuğun da etkisiyle bulaşıcı gribal enfeksiyonuna yakalanırlar.     Bölge de, Eğirdir Nis adasında tek doktor vardır. Diğer doktorlar korkutulmuşlardır.   Isparta Rumlarının adlandırması ile Spartalı Doktor Nikolaos Taraktsoglou’ dur. Yani Isparta bölgesi yerel insanların adlandırmasıyla: ” Rum Doktoru Taraksızoğlu” diye adlandırılır.     Muazzam, isabetli bir tedavi edici hüneri vardır. Saçları çok uzamış haliyle hastalarına koşar. Tıraş olmayan doktorun yüzünü (yanı sımasını) doğru dürüst çevrede pek tanıyan yoktur. Sadece iki gözü az çok gözükmektedir.     Tek doktordan bahsetmiştim. Çünkü Nis Adası’ nın sahibi, güvenlik ağası İlanoğlu yani Yılanlıoğlu Mustafa adlı despot birisidir. Kızı ince hastalığa (verem) yakalanır. Ne okuyup üfleyenler, ne ot-çöp şifacıları ne de asri doktorlar tedavi edemezler. Spartalı (Rum) Doktor Nikolaos Taraksızoğlu da korkudan hastalara gidemez olur bu dönemde.                                            Bölgenin otoriter ağası Eğirdir Nis adasında oturan İlanoğlu (Yılanlıoğlu-Müslim) kızını yaşatamayan doktorların Isparta, Eğirdir bölgesinde kızının ölüm “iki kırkı” sayılan seksen gün süresince tedavi faaliyetlerini (tehditle, korkutarak) yasaklar.    Gribal bulaşıcı hastalığa yakalanan Rus olta balıkçılarından bazılarının eşleri ölür. Bunun üzerine Rus balıkçılar Rusya ya geriye dönerler. Göl Mültezimi Spartalı Yannis Kiurktsoglou (Eğirdir Gölü Balık Avlanma Ağası) bütün sermayesini bitirir. Yerli avcılara avlatmama kararı Rum Göl ağasına pahalıya patlamıştır.     Günümüz Yunan tarihçileri, felsefecileri, sosyologları, gazetecileri bu olayı bir cümle ile bağlarlar: “ Psidya (yani Isparta, Burdur bölgesi) havalisinde Isparta, Burdur –Nisios (Nis) adası Rum halkı dâhil) tüm bölgede Müslümanların inançlarından gelen emir ve istekleriyle güç günlerde bir beraber olma çabalarını göl ağası Yannis Korsanoğlu sekteye uğratmıştır. Uzun yıllar onmayacak şekilde Müslümanlarla Rumlar arasında uçurum yaratmıştır. Geleneksel Rum ticaretimize leke getirmiştir.” dedikleridir. Araştırma: Bayram AYGUN. E. Öğretm  -2024 Isparta       
Ekleme Tarihi: 22 Ocak 2024 - Pazartesi

1916’ ların ISPARTA’ lı YANNİS AĞA’sı

 

Eğirdir Gölü'nün dört yıl boyunca balık avlama, avlanma ağalığını (Mültezimlik) Isparta Osmanlı’sı Rumlarından Ispartalı “Spartalı Yannis Kiurktsoglou” (Korsanoğlu) Isparta Sancak defterdarlığından kiralar. Gölde 13 tür lezzetli balık her mevsim mevcut ve boldur.                  

 

Tuzlama balık talebi Avrupalı tüccarlarca yapılmakta. Osmanlı bütçesi gelir elde etmektedir. 

 

Tüccar iş insanı “Hristiyan Yannis Korsanoğlu” bilinen unvanlı ismiyle Psidya yani Isparta, Burdur bölgesinde ünlenmiştir. Yerli Rum, Ada Nis, Barla, Bedre Balık tutan, ekmeğini gölden kazanan Müslüman avcıları devreden çıkarmak gibi bir hataya düşer.                                     

 

1916’larda Ispartalı Rum torunlarından balık malzemesi satıcısı Nis Adalı İlye Zımmî tuttuğu günlük hatıralarında söz konusu Nis’ li Yannis Korsanoğlu hakkında birçok bilgi aktarmakta.  

 

Şimdi Yunanistan Pire liman şehir bölgesinde oturan turizmci torunu dede notlarını bir kitapta toplamış. Atina üniversitesi akademisyenleri söz konusu dededen Ispartalı turizmci Rum torun Timitri Korsanoğlu Estel Bey’le birlikte anılar ikinci defa kitaba dönüşür.(2016) 

 

Yerli balıkçıların tuttukları balıkları kanunen Korsanoğlu’ nun balık alım merkezlerine getirmeleri gerekirken avcılar serbest piyasa da avladıkları balıkların bir kısmını pazarlalar.  Bunun üzerine göl ağası (Mültezimi) Yannis Korsanoğlu Rusya’dan yirmi kadar balık avcısı getirtir. Rus Sibirya bölgesinden gelen balıkçılar aileleri ile birlikte geldikleri için çok yüksek fiyatlar isterler ve yüksek paralar ödenir.  

 

1916, 17, 18 yılları çok soğuk geçer. 1917 de Eğirdir gölü üç ay donmuş vaziyette kalır. Ama Rus balıkçı ailelerine para ödemek zorunda kalan Korsanoğlu zarar etmeye başlar.  Müslüman balıkçıları devre dışı bırakmanın cezası mı acaba? Zaten Müslüman balıkçılar Eğirdir, Barla, Yenice, Hoyran köyü balıkçılarının ve ailelerinin bedduaları yıllar içinde Yannis Korsanoğlu’ na yöneliktir 

 

Bu yıllar Birinci Dünya Savaşı yıllarıdır. 9 Ocak 1917’de, Romanya da bulunan İdare-i Askeriyesi (Romanya Osmanlı Askeri Valiliği’ne bağlı) Osmanlı Türk kuvvetleri (İçinde Üsteğmen Vehbi’nin içinde bulunduğu) 15.Tümen askerlerinden 15 kişilik kuvvetin soğuktan donduğu haberleri Isparta bölgesinde de duyulur. Bazı devletler on ton kurma (tuzlama) balık siparişi vermişlerdir. Ama yerine getirilemez. Göl donmuştur, balık tutulamaz. Oysaki gölde çok miktarda tutulacak balık vardır. 

 

Rusya’ dan getirttiği aileleriyle birlikte elli kişilik balıkçıların aylıkları ödenir ama verim elde edilememesi üzerine Göl Mültezimi Yannis Korsanoğlu Ağa Rus balıkçılardan yine de buzları kırarak olta balıkçılığına geçmelerini ister. 

 

Rus balıkçılar aileleriyle birlikte Eğirdir gölü üzerinde donmuş göl buzların üzerinden delik açarak olta balıkçılığına başlarlar. Beklenen sonuç alınamaz. Büyük balıklar tutulamaz. 

 

İlk haftalarda iyi verim alınır. Ama Rus balıkçı aileleriyle birlikte soğuğun da etkisiyle bulaşıcı gribal enfeksiyonuna yakalanırlar.  

 

Bölge de, Eğirdir Nis adasında tek doktor vardır. Diğer doktorlar korkutulmuşlardır.  

Isparta Rumlarının adlandırması ile Spartalı Doktor Nikolaos Taraktsoglou’ dur. Yani Isparta bölgesi yerel insanların adlandırmasıyla: ” Rum Doktoru Taraksızoğlu” diye adlandırılır. 

 

 Muazzam, isabetli bir tedavi edici hüneri vardır. Saçları çok uzamış haliyle hastalarına koşar. Tıraş olmayan doktorun yüzünü (yanı sımasını) doğru dürüst çevrede pek tanıyan yoktur. Sadece iki gözü az çok gözükmektedir.  

 

Tek doktordan bahsetmiştim. Çünkü Nis Adası’ nın sahibi, güvenlik ağası İlanoğlu yani Yılanlıoğlu Mustafa adlı despot birisidir. Kızı ince hastalığa (verem) yakalanır. Ne okuyup üfleyenler, ne ot-çöp şifacıları ne de asri doktorlar tedavi edemezler. Spartalı (Rum) Doktor Nikolaos Taraksızoğlu da korkudan hastalara gidemez olur bu dönemde.                                         

 

Bölgenin otoriter ağası Eğirdir Nis adasında oturan İlanoğlu (Yılanlıoğlu-Müslim) kızını yaşatamayan doktorların Isparta, Eğirdir bölgesinde kızının ölüm “iki kırkı” sayılan seksen gün süresince tedavi faaliyetlerini (tehditle, korkutarak) yasaklar. 

 

Gribal bulaşıcı hastalığa yakalanan Rus olta balıkçılarından bazılarının eşleri ölür. Bunun üzerine Rus balıkçılar Rusya ya geriye dönerler. Göl Mültezimi Spartalı Yannis Kiurktsoglou (Eğirdir Gölü Balık Avlanma Ağası) bütün sermayesini bitirir. Yerli avcılara avlatmama kararı Rum Göl ağasına pahalıya patlamıştır.  

 

Günümüz Yunan tarihçileri, felsefecileri, sosyologları, gazetecileri bu olayı bir cümle ile bağlarlar: “ Psidya (yani Isparta, Burdur bölgesi) havalisinde Isparta, Burdur –Nisios (Nis) adası Rum halkı dâhil) tüm bölgede Müslümanların inançlarından gelen emir ve istekleriyle güç günlerde bir beraber olma çabalarını göl ağası Yannis Korsanoğlu sekteye uğratmıştır. Uzun yıllar onmayacak şekilde Müslümanlarla Rumlar arasında uçurum yaratmıştır. Geleneksel Rum ticaretimize leke getirmiştir.” dedikleridir. Araştırma: Bayram AYGUN. E. Öğretm  -2024 Isparta 

 

 

 

Yazıya ifade bırak !
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.